Author: Þórdís Gísladóttir

Óflokkað

Ertu að reyna að vera fyndin?

22. febrúar 2021

Iris Murdoch með kisunni sinni

 

Fyrir mörgum árum, í viðtali um einhverja bók eftir mig, spurði fjölmiðlamaður mig eftirfarandi spurningar: „Ertu að reyna að vera fyndin?“ Ég hef ekki hugmynd um hverju ég svaraði og reyndar var ég löngu búin að gleyma því að ég hefði verið spurð þegar Snæbjörn minnti mig á það einhvern tíma í fyrra, honum fannst þetta fyndin spurning.

Í gærkvöldi horfði ég á viðtal við Babben Larsson, sem er sænsk leikkona, grínisti og uppistandskennari við Dramatiska Institutet í Stokkhólmi. Þar var hún spurð hvað væri fyndið og í stuttu máli sagði hún eitthvað á þá leið að oft þætti fólki það fyndið þegar varpað væri ljósi á aðstæður sem það gæti séð sjálft sig í eða kannaðist við, en á einhvern óvæntan hátt eða í óvæntu samhengi.

 
Gagnrýnandinn John Self skrifaði grein í fyrra, sem birtist á vef BBC, þar sem hann hélt því fram að skáldskapurinn sem fengi okkur til að hlæja væri í raun oft sá besti og djúpstæðasti. Self var þarna að gagnrýna Booker-verðlaunalistann árið 2020, honum hefði nú oft fundist drungalegum bókmenntum troðið á þennan lista en þetta árið hlyti að hafa verið slegið met í því að hampa dapurlegum bókum. Hann veltir því reyndar sér hvort dómnefndirnar séu hreinlega með puttann á púlsinum, lesendur kjósi dapurleika fram yfir gleði og vilji ekki grín og svo vitnar hann í Martin Amis sem skrifar í nýlegri skáldsögu: … the intellectual glamour of gloom… the idea that sullen pessimism is a mark of high seriousness.

John Self telur vandamálið þó dýpra og rótgrónara, hann segir að vandinn sé ekki bara að fyndni sé ekki tekin alvarlega, heldur sé horft framhjá því þegar svokallaðir „alvarlegir höfundar“ séu fyndnir. Í því samhengi nefnir hann að hann hafi lengst af sniðgengið verk Irish Murdoch því hann hafi talið hana einn fúlu höfundanna (vegna þess sem hann hafði lesið um verk hennar) en þegar hann las bækurnar komst hann að því að Iris Murdoch er mjög fyndinn höfundur, það sé bara allt of sjaldan minnst á að í bókum hennar sé mikið grín. Irish Murdoch er þekkt fyrir að vera greindur og heimspekilegur höfundur með úfið hár, hún var bóhem í Oxford sem bjó í húsi fullu af rusli með manninum sínum, John Bailey, og svoleiðis kona hafi hreinlega ekki verið talin geta verið fyndin. Undanfarið hafa þó viðhorfin til Iris Murdoch verið að breytast og yngri lesendur hafa komið auga á kómíkina í verkum hennar. 

 
Kómedían og tragedían þurfa hvor á annarri að halda sagði einhver einhvern tíma. Já og svo er það auðvitað ekki þannig að það sem mér finnst dapurlegt geti ekki einhverjum öðrum fundist fyndið, sumt fólk sér kómísku hliðina á þunglyndinu, vanrækslunni, ofbeldinu og umhverfiskatastrófunum. En mér finnst mjög furðulegt ef höfundar eru í alvöru að reyna að halda húmor meðvitað frá verkum sínum til að vera frekar teknir alvarlega eins og mér sýnist John Self halda fram. Kannski falla temynntir efristéttar-Bretar fyrir svoleiðis stílbrögðum en varla íslenskir lesendur!

Hér má bruðla með orð

Hljóðskrá ekki tengd.

Skipulagsmál

4. febrúar 2021

Merkilegt hvernig manneskja maður er eða verður. Mér finnst svolítið berangurslegt í þessum fallega bæ sem Stykkishólmur er og í gönguferðum hugsa ég með mér að þarna í brekkuna myndi ég planta nokkrum reynitrjám, fengi ég einhverju ráðið, og þarna sun…

Hér má bruðla með orð

Hljóðskrá ekki tengd.

Stykkishólmur

3. febrúar 2021

Þessa vikuna dvel ég á hótel Egilsen í Stykkishólmi. Frá mánudegi hef ég verið eini hótelgesturinn, reyndar eina manneskjan í húsinu, og mér finnst það mjög skemmtilegt. Hér er góð kaffivél sem heitir Moccamaster, húsið er fallegt og útsýnið dásamlegt….

Hér má bruðla með orð

Hljóðskrá ekki tengd.

Fuglasöngur

26. janúar 2021

Spói (Numenius phaeopus)Í gær fékk ég póst frá ritstjóra tímarits. Þar var ég beðin um að skrifa pistil um ákveðið efni í tímaritið. Að launum fyrir pistilinn er í boði árs áskrift að tímaritinu. Ég brást vel við erindi ritstjórans, ég hef sjálf verið …

Hér má bruðla með orð

Hljóðskrá ekki tengd.

Ananasklipping

10. janúar 2019

Ég lauk við að lesa bókina Millilendingu (sem ég átta mig núna á að hefur sama titil og plata með Megasi, endurnýttir titlar er efni sem ég hef stundum rætt um við vini mína) og fannst hún virkilega skemmtileg og vel skrifuð. Hefði ég verið valdamikill…

Hér má bruðla með orð

Hljóðskrá ekki tengd.

2019

9. janúar 2019

Klukkan er korter yfir tíu og enn er dimmt úti. Áðan spilaði einhver á Rás 1 Vals moderato, ekki uppáhaldsútgáfuna mína með Elsu Sigfúss heldur ósungna útgáfu, instrúmental eins og það kallast. Elsa söng sennilega inn á hátt í 200 hljómplötur, það vita…

Hér má bruðla með orð

Hljóðskrá ekki tengd.

My friend and I

13. desember 2017

Undanfarið hef ég svolítið verið að hugsa um bókmenntagagnrýni, já eða mögulegan skort á henni og bókmenntaumræðu almennt, og um eitthvað sem Páll Baldvin Baldvinsson skrifaði í opnu bréfi fyrir nokkrum árum, þegar hann hætti að gagnrýna bækur. Í morgu…

Hér má bruðla með orð

Hljóðskrá ekki tengd.

Kaupmannahöfn

30. nóvember 2017

Í annað skipti á þessu ári er ég stödd í borginni við Eyrarsund. Ég er í miklu hipsteragettói á Norðurbrú. Hér er fólkið fagurt, kaffið með jurtamjólkinni gott og baðherbergin endurnýjuð. En fólk reykir samt enn á börum og svölum og í gær gekk ég í geg…

Hér má bruðla með orð

Hljóðskrá ekki tengd.