Hér eru taldir upp íslenskir raunvísindamenn (einkum eðlisfræðingar, efnafræðingar og stærðfræðingar), sem ég hef kynnst í gegnum tíðina, en eru nú horfnir yfir móðuna miklu. Skráin er fyrst og fremst ætluð mér sjálfum til að varðveita minningar um burtkallaða vini … Halda áfram að lesa
Minningargreinar I og II.
Minningargreinar.
Minningargreinar I, II, III og IV.
Færslan er enn í vinnslu og verður uppfærð eftir þörfum Inngangur Það var ekki fyrr en á nítjándu öld, sem hinar ýmsu verkfræði- og raunvísindagreinar urðu almennt að sjálfstæðum námsgreinum við helstu háskóla í Evrópu og Ameríku. Breytingin … Halda áfram að lesa
Þær fréttir hafa borist frá Texas, að bandaríski eðlisfræðingurinn Steven Weinberg sé látinn, 88 ára að aldri. Ég þekkti Weinberg ekki persónulega, og í þau örfáu skipti sem við sóttum sömu fjölmennu ráðstefnurnar, gafst mér ekki tækifæri til að ná … Halda áfram að lesa
Yfirlit um greinaflokkinn Eins og fram kom í fyrri færslu, má rekja sögu stjarneðlisfræðinnar rúm 400 ár aftur í tímann, til upphafs þeirrar fræðigreinar, sem við nú köllum kennilega stjarneðlisfræði. Hins vegar líta margir sagnfræðingar og stjarnvísindamenn svo á, að … Halda áfram að lesa
Drög að efnisyfirliti Inngangur Tímabilið 1780-1870 – Skeið Newtons (a) Skólahald – alþýðufræðsla – tíðarandi (b) Stjarneðlisfræði fyrir daga Newtons (c) Þyngdarfræði Newtons [(d) Heimsmyndin] Tímabilið 1870-1930 – Ný tækni og nýjar grundvallarkenningar [(a) Nýja stjörnufræðin, Benedikt Gröndal] [(b) … Halda áfram að lesa
Ítarlega skrá Leós Kristjánssonar um ritsmíðar Þorbjörns má finna hér. Sjá einnig fyrri bloggfærslu EHG. Þ.S., 1945: Gullgerðarlist nútímans. Lesbók Morgunblaðsins. Þ.S., 1945: Kísilefni (Sílikon). Náttúrufræðingurinn. Viðtal við Þ.S. 1947: Um hættu af ótakmarkaðri orku og fl. Morgunblaðið. Þ.S., 1949: … Halda áfram að lesa
Thorbjörn Sigurgeirsson was born in the north-western part of Iceland on June 17th, 1917, the oldest of five brothers. After graduating from the Akureyri Gymnasium in 1937 he studied physics at the University of Copenhagen, obtaining the mag. scient. degree … Halda áfram að lesa
Listinn er enn í vinnslu og verður uppfærður eftir þörfum 1600 – 1650 W. Gilbert, 1600: De magnete. J. Kepler, 1609: Astronomia Nova. G. Galilei, 1610: Sidereus nuncius. J. Kepler, 1610: Dissertatio cum nuncio sidereo J. Kepler, 1622: Epitome Astronomiae … Halda áfram að lesa
Ýmsar minningargreinar: Morgunblaðið Niels Bohr Institutet International Glaciological Society Polar Science
Páll Einarsson: Minningarorð
Leós var minnst á Hringbraut Fréttablaðsins, 27. mars 2020: Leó er látinn: Snerti líf margra
Enginn raunvísindamaður hefur fengið jafn mikla umfjöllun í rituðu máli og Newton, nema ef vera skyldi Einstein. Fyrir utan sívaxandi fjölda bóka og nær óteljandi greinar um þennan fyrsta „nútíma“ stjarneðlisfræðing, ævi hans og vísindaafrek, persónuleika, rannsóknir í efnaspeki og … Halda áfram að lesa
Margir sagnfræðingar vilja rekja upphaf nútíma stjarneðlisfræði til miðbiks nítjándu aldar, þegar ný tækni, byggð á eðlisfræði og efnafræði, var tekin í notkun við rannsóknir á fyrirbærum stjörnuhiminsins. Hér er fyrst og fremst átt við hinar mikilvægu litrófsmælingar, en jafnframt … Halda áfram að lesa
Eins og getið er um í inngangsorðum, hófst alþýðufræðsla í raunvísindum og tækni hér á landi með útgáfu íslenskra upplýsingarmanna á Ritum þess (konunglega) íslenska Lærdómslistafélags í Kaupmannahöfn á árunum upp úr 1780. Þegar félagsritin gáfu upp laupana, hóf Magnús … Halda áfram að lesa →
Þessi skrá er enn í vinnslu og verður uppfærð reglulega I. Tímabilið 1780-1870 A. F. Büsching, 1782: Um himininn og Um jørdina. Fyrstu tveir kaflarnir í Undirvisan í Náttúruhistoriunni fyrir þá, sem annathvert alz eckert edr lítit vita af … Halda áfram að lesa →
Laugardaginn 20. júní 2020 var haldin hátíð í Þingeyjarsveit til minningar um spekinginn Stjörnu-Odda, sem þar var uppi í kringum 1100. Stjarnvísindafélag Íslands reisti honum fallegan minnisvarða að Grenjaðarstað og í kjölfarið var haldið málþing í Ýdölum um þennan forna … Halda áfram að lesa →
Skrá þessi mun fylgja greinaflokknum Stjarneðlisfræði og heimsfræði á Íslandi. Hún er enn í smíðum. Ritaskrá A AIP-vefsíða: Cosmic Journey: A History of Scientific Cosmology. B M. Bartusiak, 2004: Archives of the Universe. L. Belkora, 2002: Minding the … Halda áfram að lesa →
Þessi bloggfærsla er hugsuð sem inngangur og kynning á fyrirhugaðri röð yfirlitsgreina um sögu stjarneðlisfræði og heimsfræði á Íslandi á tímabilinu frá upplýsingaröld til geimaldar. Ætlunin er að taka efnið fyrir í afmörkuðum skömmtum og réttri tímaröð með upphafi í … Halda áfram að lesa →
Þetta yfirlit var upphaflega birt í desember 2017 sem hluti af færslunni Rit eftir Íslendinga á lærdómsöld: Stærðfræðilegar lærdómslistir. . Stærðfræðilega lærdómsmannsins og latínuskáldsins Magnúsar Arasonar er nú einkum minnst sem fyrsta íslenska landmælingamannsins. Eftir nám og störf í Kaupmannahöfn … Halda áfram að lesa →
Þetta stutta yfirlit var upphaflega birt í september 2019 sem hluti af færslunni H. C. Örsted, bein og óbein áhrif hans á Íslendinga og upphaf kennslu í eðlisfræði og stjörnufræði við Reykjavíkurskóla. Þegar hin merka þýðing Magnúsar Grímssonar á Eðlisfræði … Halda áfram að lesa →
Þetta yfirlit var upphaflega birt í júní 2019 sem hluti af færslu um Þorkel Þorkelsson eðlisfræðing (1876-1961). Afstæðiskenningar Einsteins Takmarkaða kenningin Einstein birti fyrstu greinar sínar um takmörkuðu afstæðiskenninguna árið 1905. Það ár hefur stundum verið kallað kraftaverkaárið, því … Halda áfram að lesa →
Þetta stutta yfirlit var upphaflega birt í september 2018 sem hluti af færslunni Halastjörnur fyrr og nú – 3. Tuttugasta öld. Sérstök færsla um Sturlu og störf hans er í vinnslu og því verður aðeins minnst á örfá atriði hér. … Halda áfram að lesa →
Þetta stutta yfirlit var upphaflega birt í september 2018 sem hluti af færslunni Halastjörnur fyrr og nú – 3. Tuttugasta öld. Gísli Hlöðver Pálsson Foreldrar Keflvíkingsins Gísla Hlöðvers voru þau Kristín Gísladóttir og Páll S. Pálsson. Árið 1949 fluttist … Halda áfram að lesa →
Fyrri heimstyrjöldin gerði það að verkum, að fréttir af almennu afstæðiskenningunni bárust tiltölulega seint til Bretlands. Hinn merki breski stjarnvísindamaður og prófessor í Cambridge, Arthur S. Eddington, fékk þó upplýsingar um verk Einsteins eftir krókaleiðum og var ótrúlega fljótur að … Halda áfram að lesa →
Í eftirfarandi skrá er ekki notast við hefðbundna línulega tímaröð, heldur eru verkin flokkuð eftir rannsóknarverkefnum. Nifteindastjörnur – Efni í sterku segulsviði Gudmundsson, E.H., and Buchler, J.R., 1980: On the consequence of neutrino trapping in gravitational collapse. Gudmundsson, E.H., 1981: … Halda áfram að lesa →
Hér fyrir neðan eru slóðir á ýmis verk færsluhöfundar um sögu stjörnufræði og eðlisfræði á Íslandi. Í ritunum má finna tilvísanir í fjölda annarra heimilda, bæði íslenskar og erlendar. I Einar H. Guðmundsson, 2018: Erlend áhrif í íslenskum stjörnufræðihandritum frá … Halda áfram að lesa →
Á fyrri hluta nítjándu aldar voru þær greinar, sem við í dag köllum hugvísindi, allsráðandi í dönsku skólakerfi. Raunvísindi voru almennt í bakgrunni og yfirleitt aðeins kennd þar sem aðstaða og næg þekking var fyrir hendi. Sem öfgakennt dæmi má … Halda áfram að lesa →